حسین سناپور، نویسنده سرشناس ایرانی، با انتشار یادداشتی، از این‌که تحولات اخیر ایران و به‌طور خاص جنگ با اسرائیل نتوانسته است «سیستم سانسور» وزارت ارشاد را تغییر دهد، انتقاد کرد.
شماری دیگر از نویسندگان، ناشران و روزنامه‌نگاران حوزه ادبیات نیز می‌گویند به‌رغم پیامی که وزیر ارشاد پس از جنگ ایران و اسرائیل در شبکۀ ایکس منتشر کرد، مجموعۀ زیر نظر او همچنان به شدیدترین شکل سانسور را اعمال می‌کند.
حسین سناپور روز شنبه ۲۱ تیر ماه در کانال تلگرامش نوشت: «ظاهراً نه تغییر دولت، نه پایین‌آمدن شمارگان کتاب‌ها در حد دویست و سیصد تا، نه شرایط جنگی و دم‌زدنِ مدام از همبستگی ملی و نه تحولات فرهنگیِ عمیق در کشور و نه هیچ اتفاق دیگری نتوانسته و نمی‌تواند تکانی به وزارت ارشاد و سیستم سانسور آن بدهد.»
عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در پیامی که پس از آتش‌بس جنگ ایران و اسرائیل منتشر کرد، نوشته بود برای «تداوم همبستگی اجتماعی، برای حفظ ایران و انقلاب» باید اقداماتی انجام شود و به مواردی مانند «تجدیدنظر در تنگ‌نظری‌های سلیقه‌ای و قانونی»، «جذب حداکثری همه علاقه‌مندان ایران» و «استمرار ملی‌گرایی و میهن‌دوستی» اشاره کرده بود.
این اظهارنظر واکنش‌های متعددی را برانگیخت. ازجمله سمیه نوروزی، مترجم و ناشر، در صفحه اینستاگرام خود، نوشت: «جناب وزیر، در کسوت ناشر رمانی که ۱۰ آبان سال گذشته فرستاده‌ام خدمت‌تان، چند روز پیش مغایر با ضوابط نشر تشخیص داده شد. چرا؟ نمی‌دانم.»
خانم نوروزی همچنین با اشاره به غیرقابل انتشار اعلام شدن رمان «ایرانشهر» اثر محمدحسن شهسواری، خطاب به وزیر ارشاد نوشت: «حالا اما، که حرف از همدلی و وطن‌دوستی و ایران لغلغۀ زبان ادارات عریض و طویل‌تان شده، که را دعوت کرده‌اید به استمرار ایران‌دوستی؟ استاد ما را که "ایرانشهر" نوشته دربارۀ خاک وطن؟»
آقای شهسواری اواخر اردیبهشت ماه خبر داده بود که هرچند در حال نوشتن جلد دهم «ایرانشهر» است، اما از جلد ششم این مجموعه به بعد وزارت ارشاد جلوی انتشار آن را گرفته است.
او دربارۀ دلایل این ممانعت به مقاومت در خرمشهر در برابر ارتش عراق که دستمایۀ جلد ششم این مجموعه است، اشاره کرد و گفت که وزارت ارشاد به او گفته است «چرا نقش ارتش بزرگ‌نمایی شده؟ چرا نیروهای مدافع شهر انگیزه‌های ملی‌شان بیشتر از انگیزه‌های مذهبی‌شان است؟»
بر اساس قوانین جمهوری اسلامی، هر کتابی برای عرضه رسمی در کشور باید پیش از انتشار توسط افرادی در معاونت فرهنگی وزارت ارشاد بررسی و سپس توسط این وزارتخانه مجوز انتشار بگیرد.
تنها تعدادی از ناشران وابسته به نهادهای حکومتی مانند حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی از این فرایند دریافت مجوز مستثنی هستند.
از سوی دیگر، جعفر شیرعلی‌نیا، نویسنده و محققی که برای آثاری درباره جنگ هشت ساله ایران و عراق شهرت دارد، در واکنش به موضع وزیر ارشاد در شبکۀ ایکس خبر داد که در همان روزها وزارت ارشاد کتاب «نکته‌های تاریخی» او را توقیف کرده است.
او در کانال تلگرام خود خطاب به عباس صالحی نوشت: «مسئله کتاب من نیست؛ اما وقتی نمی‌توانید خودتان به حرف‌تان عمل کنید، چرا توصیه می‌کنید؟»
امیلی امرایی، روزنامه‌نگار حوزه ادبیات، نیز چند روز بعد از اظهارات آقای صالحی در شبکه ایکس نوشت: «آسمون به زمین بیاد، سازوکار سانسور وزارت ارشاد تکون نمی‌خوره. عین سنگ کف رودخونه‌ست دستگاه سانسور.»
حسین سناپور نیز در بخشی از یادداشت خود با بیان این‌که «شرایط خطیرِ کشور و تحولات عمیقی که اتفاق افتاده، هر مسئولی را قاعدتاً باید به فکر بیندازد که متناسب با این تحولات و خطرات تغییری در سیاست‌های پیشین بدهد»، نوشته است «اما گویی این هم از جملۀ آن تصمیم‌های سختی است که مدام گرفته نمی‌شود تا زمانی که دیگر کار از کار گذشته و چنان تصمیمی بی‌فایده شده باشد».
این انتقادها در حالی مطرح شده که از نیمه دوم دهه ۱۳۷۰ تاکنون، اصلاح‌طلبان در مبارزات انتخاباتی خود همواره وعدۀ کمرنگ‌تر کردن سانسور و ایجاد فضای بازتر فعالیت برای هنرمندان و نویسندگان را می‌دهند.
واقعی بودن این وعده‌ها و اجرای آن‌ها اغلب از سوی فعالان عرصه فرهنگ و هنر زیر سؤال رفته است.
نهادهای مستقل طی بیش از چهار دهۀ گذشته بارها به سانسور نظام‌مند کتاب و سایر محصولات فرهنگی در ایران اعتراض کرده‌اند. در مواردی پدیدآورندگان نیز تلاش کرده‌اند در برابر سانسور اقدامات موثرتری انجام دهند.
در سال ۱۴۰۱ و به دنبال وقوع اعتراض‌های «زن زندگی آزادی»، ۲۵۰ مترجم ایرانی ضمن حمایت از اعتراضات ایران، از تلاش خود برای شکستن سد سانسور خبر دادند.
این مترجمان با انتشار بیانیه مشترکی نوشتند: «ما از امروز کتاب‌هایی را که این سدها [سانسور] سال‌ها مانع رسیدن‌شان به شهروندان شده‌اند، از هر راهی که بتوانیم بدون سانسور منتشر خواهیم کرد.»
